Karşılıksız Çekler Için Banka Sorumluluk Tutarı Nedir?

Çekler bankalar tarafından müşterilerine kolay ödeme yapmalarını temin amacıyla verilmektedir. Ancak bazen vadesi gelen çeklerin bankada (müşteri hesaplarında) karşılığı bulunmaz. Bu durumlarda çekler karşılıksız yazılır. Karşılığı olmayan çekler için devlet bankaların ödeme yükümlü olduğu bir tutar belirlemiştir. Buna karşılıksız çek yasal sorumluluk tutarı ya da çek tazmin bedeli isimleri verilmektedir. Çek tazmin bedeli her yıl resmi gazete de yayımlanan bir tebliğ ile açıklanmaktadır.

Çek tazmin bedeli nasıl alınır?​

Çek tazmin bedelinin alınabilmesi öncelikle çeklerin karşılıksız ya da kısmi karşılıksız yazılması gerekmektedir. Bu nedenle öncelikle çeki 2 yoldan biri ile muhatap bankaya sordurmalısınız. İlk yol ile müşterisi bulunduğunuz banka aracılığıyla çeki takasa bırakıp, muhatap bankaya sorulmasını sağlayabilirsiniz. İkinci yol da ise; çeki muhatap bankaya kendiniz götürüp karşılığı olup olmadığını sorabilirsiniz. Karşılığı olmayan veya kısmi karşılığı olan çekler için, çeklerin arkasına karşılıksız çek kaşesi ya da kısmi karşılıksız çek kaşesi vurulmaktadır. Bu aşamadan sonra çekleriniz için muhatap bankadan çekin karşılığı bulunmayan tutar kadar (o yılın çek belirlenmiş çek tazmin bedelini aşmamak kaydıyla) tazmin bedeli talep edebilirsiniz. Yıllara göre çek tazmin tutarlarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Çek tazmin bedeli nasıl hesaplanır?​

2022 yılı karşılıksız çek yasal sorumluluk bedeli 3.600 ₺’dir.
Çek tazmin bedellerini hesaplamak için 3 örnek üzerinden 2022 yılı çek tazmin bedelini esas alarak durumu açıklamaya çalışalım.

Örnek1: Elinizde X bankasının 2.500 ₺ bedelli çeki olduğunu ve ilgili banka hesabında karşılığının olmadığını düşünelim. Çek tazmin bedeli 2022 yılı için 3.600 ₺ olduğundan dolayı bankadan 2.500 ₺ bedelin tamamını talep edebilirsiniz.

Örnek2: Elinizde 100.000 ₺ bedelli Y bankasının çeki olduğunu ve ilgili banka hesabında çekin karşılığının olmadığını varsayalım. 2022 yılı çek tazmin bedeli 3.600 ₺ olduğundan, bankadan ancak 3.600 ₺ bedeli talep edebilirsiniz.


Örnek3: Elinizde 100.00 ₺ bedelli X bankası çeki olduğunu ve muhatap bankada çekin 50.000 ₺ karşılığının bulunduğunu varsayalım. 2022 yılı çek tazmin bedeli olan 3.600 ₺ ve çek hesabında bulunan 50.000 ₺ bedeli bankadan talep edebilirsiniz.

Verilen bu 3 örnekte de aldığınız bedelleri çek tutarından düşerek ilgili çek üzerindeki alacaklarınızı yasal yollardan talep etme hakkınız saklı tutulmaktadır. Bu nedenle talep ettiğiniz ve aldığınız çek tazmin bedelleri çek tutarlarından düşülür, kalan bedel üzerindeki alacak hakkınız devam etmiş olur.

Çek tazmin bedelinde zamanaşımı nedir?​

Zamanında bankaya ibraz edilmiş bir çek için çek tazmin bedelinin çekin bankaya sorulduğu tarihte alınması şart değildir. Bankaların çekin hamiline karşı banka sorumluluk tutarından kaynaklı borçları hakkında 10 yıllık genel zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Buna göre, geçmiş yıllarda bankalara ibraz edilip karşılıksız işlemi görmüş, ancak banka sorumluluk tutarı alınmamış çeklerde, çek hamillerinin 10 yıllık zamanaşımı süresinde ilgili tutarı bankalardan talep hakkı bulunmaktadır. Bura da dikkat edilmesi gereken husus, çek hangi tarihte karşılıksız işlemi görmüşse, o tarihte geçerli olan yasal sorumluluk bedeli üzerinden işlem yapılacağıdır. Yani, 2015 yılında karşılıksız işlemi görmüş çek için 2019 yılında yasal sorumluluk bedelinin talep edilmesi durumunda, çek yasal sorumluluk bedelini talep eden kişiye 2015 yılındaki tazmin bedeli üzerinden ödeme gerçekleştirilir.

Karşılıksız çekler için banka sorumluluk tutarı ne kadardır?​

Karşılıksız çekler için bankaların ödemekle yükümlü oldukları tutarlar, her yıl artarak değişmektedir. Buna göre 2010 yılı sonrası yazılan çekler için sorumluk tutarları şu şekildedir:

2023 yılı karşılıksız çek banka sorumluluk tutarı ne kadardır?​

Karşılıksız yazılan her bir çek yaprağı için, bankaların çekin alacaklısına ödemekle yükümlü olduğu tutar 2023 yılı için 6.000 ₺ olarak belirlenmiştir.

28 Ocak 2023 tarihli ve 32087 sayılı tebliğe göre 6.000 ₺‘lik bu yasal yükümlülük tutarı ödemeleri 31 Ocak 2023 tarihinden itibaren geçerli olmakla birlikte, bu tarihte karşılıksız işlemi görmüş çeklerden itibaren uygulanmaya başlanmıştır.